As abellas para Xiana Arias

Foto: Xiana e Laurenao no bar Lar. A Fonsagrada 1992.

Pan do Xipro con mel de Laureano

I 

Non lles dabamos mel aos obreiros porque gastaban moito pan.

A frase é do meu avó José Arias. Hoxe ten 92 anos.

Non lembro ben de qué falaba e agora non está fácil preguntarlle. Oe o que lle da a gana. Imaxino uns obreiros que irían facer algún traballo ao Xipro, onde el vive, e aos que a miña avoa daría de comer. 

Se cadra patacas con algo de carne. Se cadra caldo. Pero non mel. 

Se puñan o mel enriba da mesa o pan voaba. 

A miña avoa, Rosario Mon, morreu o 7 de marzo de 2013. A veces contaba os camións que pasaban por diante da casa: 

-la virgen, hoi van 32 ou por aí.

A miña avoa estaba sempre tan ben peinada e cheiraba tan ben! 

Na casa do meu avó sempre se fixo pan. Fun un día con el amasar cando tiña case 30 anos. Fun tarde e con certa vergoña de non terme interesado antes por saber cómo se facía o pan que meu avó e meu pai, Amador Arias, levan toda a vida ofrecéndome. Ese pan ao que eu moitas veces lle untei mel. 

II 

O mel para min ten a cara do meu outro avó, Laureano Rego.

Mamá

Dime

Cóntame cousas do avó e das abellas

Vivín cos meus avós ata os 12 anos. Laureano Rego foi a primeira persoa á que lle escoitei recitar. Aprendíame romances coma o do rei moro: Se paseaba el rey moro por la ciudad de Granada… tiña eu tres anos e sabíao enteiro. Pensade nunha nena pequena en pixama ao lado da cociña de leña co seu avó recitando mentres ela chupa mel dunha cera recén esmelgada. Na foto estaría tamén a miña avoa Angelines Murias, costureira. Podemos debuxala facendo castañas cocidas con café con leite e con algúns fíos de cores varias colgándolle da roupa.

-Teu abuelo plantaba tabaco para afumar as abellas. Nun te acordas que falaba do afumadoiro?

-Ai, si.

-Afúmanse para atontalas e así nun pican. Di tu que a el tanto lle tiña que non lle facían nada as picaduras. Unha vez volvera con setenta picaduras porque nin poñía a careta nin nada para ir esmelgar. Decía que as abellas eran da casa.

Encendo un pitillo e penso en cousas como as drogas así en xeral e cómo están aí para atontarme coma as abellas e que a min ben que me gustan. Cómproas co diñeiro que gaño facendo cera. 

-Temos colmeas aínda?

O meu avó Laureano Rego morreu o 16 de marzo de 2014. Cando morreu descría de case todo o que crera na vida. A igrexa pero tamén:

-eso de que fomos a luna...

Na igrexa, o día do enterro vin pasar voando unha abella xusto cando a unha señora - por non dicir vella, que o era – lle empezou a soar o teléfono móbil. De melodía tiña Losing my religion de R.E.M. Case nos dá a risa. 

-Temos un trobo no mazo. Solo queda ese. Antes tiñamos tamén das novas, colmeas mobilistas que lles chamaba el.

-Colmeas que?

-Mobilistas, desas ás que lles podes poñer xa cuadros con cera, nun sabes?. Nos trobos as abellas fan a cera ao vaiche boa e logo tes que recortala.

-Como cuando a comiamos así como a puñados.

-Si.

Meu avó plantaba tabaco para afumalar as abellas e tamén plantas medicinais para que fosen aí ás flores. 

-Así o mel é máis claro e ten un sabor moi diferente. Nas colmeas do monte as abellas van moito á uz. 

O meu avó, Laurenao Rego, morreu o 16 de marzo de 2014. A miña avoa, Rosario Arias, o 7 de marzo de 2013. Daquela, dunha e doutra, deume moita pena de dios pero aínda non entendía unha cousa: que hai algo que marchou con el, con ela, que aínda non sei definir ben pero que me fai unha persoa diferente. 

A miña nai, Rosa Rego, está no noso piso da Fonsagrada, ao outro lado do teléfono. Eu, en Compostela, miro o bote de mel que teño na cociña. A súa cor clara. Ábroo e como un pouco cunha culler. É o mel das abellas da miña casa. Sabe a nós.